انواع کلاهبرداری از منظر قوانین ایران

انواع کلاهبرداری را می توان به کلاهبرداری ساده و مشدد، کلاهبرداری رایانه ای و کلاهبرداری ارز دیجیتال دسته بندی نمود. با نگاهی کوتاه به آمار پرونده های دادگستری در سال های اخیر توان دریافت که حجم بالایی از این پرونده ها با جرائمی نظیر کلاهبرداری در ارتباطند. کلاهبرداران مجرمانی با ضریب هوشی بالا هستند که مهارت فوق العاده ای در فریب قربانیان خود دارند. آنها از طریق روش های مختلفی قربانیان خود را به دام می اندازند و اموال آنها را تصاحب می کنند.

در ادامه نگاهی گذرا به جرم کلاهبرداری خواهیم داشت و به شرح انواع کلاهبرداری می پردازیم. با ما همراه باشید.

نگاهی به جرم کلاهبرداری 

از نظر قانون مجازات اسلامی کلاهبرداری به عنوان یکی از مهم ترین جرایم علیه اموال و مالکیت شناخته می شود. کلاهبرداری زمانی تحقق می یابد که مجرم با توسل به روش ها و وسایل متقلبانه قربانی را فریب می دهد و دارایی او را برای خود یا دیگری تصاحب می کند. عنصر فریب قربانیان جزء مهم ترین ارکانی است که در تحقق این جرم به چشم می خورد. فریب قربانیان می تواند از طرق مختلفی صورت پذیرد. برای مثال مجرمین ممکن است صرف یک صحبت ساده قربانیان خود را فریب دهند و یا با کمک ابزار ها و روش های متقلبانه به مقاصد خود دست می یابند.

نکته ی مهم دیگری که در رابطه با این جرم به چشم می خورد رضایت قربانیان است. در رابطه با جرم کلاهبرداری تمامی قربانیان با میل و رضایت خود اموال و دارایی هایشان را در اختیار مجرمین قرار می دهند. به عبارت دیگر بر خلاف جرم سرقت که اموال و دارایی های قربانیان بدون میل و رضایت آنها تضاحب می شود، در جرم کلاهبرداری رضایت کامل مجرمین به چشم می خورد.

در نظر داشته باشید که وسایل و روش های متقلبانه می تواند مصادیق متعددی داشته باشد. از مهم ترین آن می توان به موارد زیر اشاره نمود:

• انواع کلاهبرداری ملکی
• ارائه ی چک بانکی جعلی
• جعل امضا
• جعل سند ملکی
• استفاده از سکه و طلای بدل

انواع کلاهبرداری 

جرم کلاهبرداری با توجه به نحوه ی ارتکاب آن می تواند از طریق روش های مختلفی صورت پذیرد. در یک دسته بندی کلی انواع کلاهبرداری به شرح زیر می باشد:

 ساده

کاهبرداری ساده شامل تعاریف و مصادیق متعددی است. با توجه به قانون مجازات مرتکبین ارتشا، اختلاس و کلاهبرداری، شخصی که با فریب دادن، مردم را به امور غیر واقعی نظیر اینکه آنها را به وجود اموال و امتیازات در مؤسسه یا شرکت های خیالی امیدوار نماید و یا دیگران را از حوادثی که وجود واقعی و خارجی ندارند بترساند و از این طرق اموال و اسناد مردم را مورد تصاحب و ربایش قرار دهد، مرتکب جرم کلاهبرداری ساده شده است. در حال حاضر بیشتر شکایات و پرونده های کلاهبرداری از نوع کلاهبرداری ساده است.

با توجه به قانون کاهش حبس مجازات تعزیری سال 99، مجازات کلاهبرداری ساده 6 ماه تا 3 سال و نیم حبس و جزای نقدی معادل مال برده شده همراه با رد مال به صاحب آن می باشد. همچنین در کلاهبرداری هایی با مبالغ زیر 100 میلیون تومان در صورت رضایت شاکی پرونده، جنبه ی عمومی جرم در نظر گرفته نمی شود. در نتیجه پرونده مختومه اعلام می شود.

مشدد

کلاهبرداری مشدد ویژگی ها و ارکان مهمی دارد که باعث تشدید و پیچیدگی جرم مذکور می گردد. هرگاه مجرم یا مجرمین از سمت سازمانی و یا دولتی خود سوءاستفاده ای کنند و از این طریق به کلاهبرداری یا اختلاس مبادرت ورزند با کلاهبرداری مشدد مواجهیم. همچنین اگر مجرم یا مجرمین خود را از افراد دولتی و یا وابسته به نهادها و سازمان های دولتی معرفی نماید، با جرم مشدد روبرو هستیم. نکته ی مهم دیگر مانورهای متقلبانه و استفاده از رسانه های ارتباط جمعی برای رسیدن به اهداف و مقاصد مجرمانه است. برای مثال تبلیغاتی کذایی از طریق رادیو و یا تلویزیون صورت پذیرد که در فریب قربانیان مؤثر باشد.

در قانون کاهش حبس مجازات تعزیری سال 99، مجازات کلاهبرداری مشدد 1 تا 5 سال حبس به همراه جزای نقدی معادل مال ربوده شده و رد مال به صاحب آن می باشد. چنانچه مبلغ کلاهبرداری زیر 100 میلیون تومان باشد به شرط رضایت قربانی، جنبه ی عمومی جرم حذف می شود.

نکته: در صورتی که مجرم و مرتکب جرم جزء کارمندان دولتی باشد، علاوه بر مجازات مذکور به انفصال دائم از مشاغل و خدمات دولتی محکوم می گردد.

رایانه ای 

با گسترش اینترنت و فضای مجازی شمار کاربران آن با شتابی باور نکردنی رو به افزایش رفت. در چنین فضایی با این تعداد از کاربران وقوع جرایمی نظیر کلاهبرداری چندان دور از دهن نیست. مجرمین همواره به دنبال روش هایی آسان تر برای ارتکاب جرم و رسیدن به اهداف و مقاصد مجرمانه هستند. ویژگی های فضای مجازی سبب گردیده تا در سال های اخیر شاهد تعداد بیشماری از موارد کلاهبرداری اینترنتی و رایانه ای باشیم. در یک تعریف ساده کلاهبرداری رایانه ای از طریق فضای مجازی و اینترنت صورت می پذیرد و فریب قربانیان و تحصیل اموال آنها از این طریق انجام می شود.

مصادیق و موارد کلاهبرداری رایانه ای بسیار متعدد است. از مهم ترین آنها می توان به هک و نفوذ به اطلاعات شخصی و مالی قربانیان مانند اطلاعات کارت بانکی، فروشگاه های اینترنی دروغین، وعده ها و تبلیغات کذایی و سایر موارد نام برد.

با توجه به قانون جرایم اینترنتی مجازت جرایم رایانه ای 1 الی 5 سال حبس بود که در قانون کاهش حبس مجازات تعزیری سال 99 به 6 ماه الی 2 و نیم سال حبس رسید. علاوه بر این جزای نقدی همراه با رد اصل مال به عنوان بخش دیگری از این مجازات در نظر گرفته شده است. چنانچه مبلغ پرونده زیر 100 میلیون تومان باشد با رضایت شاکی پرونده، جنبه ی عمومی جرم اجرا نمی گردد.

ارز دیجیتال

کلاهبرداری ارز دیجیتال به عنوان جدیدترین نسل کلاهبرداری در دنیا شناخته می شود. پرونده های این نوع از کلاهبرداری پیچیدگی های فراوانی دارد. مبالغ این پرونده ها عمدتا بالاست و در سطح کلان صورت می پذیرند. کلاهبرداری ارز دیجیتال به معنای توسط به وسایل و روش های متقلبانه برای فریب افراد در جهت ربودن و به دست آوردن انواع ارز دیجیتال می باشد. ارز دیجیتال نوع جدیدی از دارایی و مالکیت را در عصر جدید تعریف کرده است. به عبارت دیگر به عنوان بخشی از دارایی ها و اموال افراد شناخته می شود. به دلیل پیچیدگی و ساز و کار خاص این حوزه وقوع جرایمی نظیر کلاهبرداری چندان دور از ذهن نیست.

در حال حاضر قوانین منسجم و مصوبی در رابطه با جرایم ارز دیجیتال در متون قانونی ایران به چشم نمی خورد. اما این خلأ قانونی به معنی عدم جرم انگاری نیست. با عنایت به سایر قوانین و تفاسیر مربوطه مجازات جرم کلاهبرداری ارز دیجیتال بسته به نوع و نحوه ی آن یکی از مواردی که در فوق به آن اشاره کردیم می باشد. بنابراین در صورت ارتکاب جرم حق شکایت برای شاکیان و متضرران وجود دارد.

انجام مشاوره حقوقی 

نحوه ی اثبات جرم نکته ایست که در تمامی انواع کلاهبرداری مشترک و بسیار حائز اهمیت است. حضور وکیل متخصص و باتجربه می تواند پرونده ی شما را در مسیر قانونی درست قرار دهد. همچنین روند دادرسی پرونده ی شما را تسریع بخشد و بهترین نتایج را برای آن رقم بزند. ضمن اینکه از اطاله ی پرونده ی شما نیز جلوگیری می نماید.

برای کسب اطلاعات بیشتر و انجام مشاوره حقوقی تخصصی در این زمینه می توانید با مجموعه ی دکتر امیر جوادی در ارتباط باشید.