امروزه با گسترش و توسعه ی نظام بانکداری ،بانک ها خدمات متنوعی به مشتریان خود ارائه می نمایند. یکی از مهم ترین خدماتی که در سال های اخیر به چشم می خورد صدور و ارائه ی انواع ضمانت نامه بانکی است. ضمانت نامه ای که در حقوق بانکی از آن تحت عنوان ضمانت نامه ریالی بانکی یاد می شود. با ارائه ی چنین اسنادی علاوه بر کسب سود برای بانک ها ، مبادلات و تعاملات اقتصادی آسان تر شده و در نهایت به رشد و تسریع چرخه ی اقتصادی کشور می انجامد. اما اخذ چنین تسهیلاتی مستلزم شناخت و آگاهی از جزئیات قوانین آن می باشد.
آیا تاکنون از ضمانت نامه بانکی استفاده کرده اید؟ به نظر شما کارکرد چنین ضمانت نامه ای چیست؟ در ادامه با ما همراه باشید.
ضمانت نامه بانکی به چه معناست؟
ضمانت نامه بانکی نوعی قرارداد یا سند است که به موجب آن شخص صادر کننده (ضامن) حسب درخواست متقاضی (ضمانت خواه یا مضمون عنه) تعهد می نماید بدون هیچ گونه قید و شرطی و به صورت عندالمطالبه یا در سررسید معین مبلغی معین وجه نقد را از بابت موضوعی خاص که مربوط به فرد متقاضی است به ذینفع (مضمون له) یا به حواله کرد او پرداخت نماید. در واقع نوعی تسهیلات بانکی به شمار می رود.
تقاضای صدور ضمانت نامه بانکی با درخواست و دستور مشتری بانک آغاز می گردد. فرد متقاضی را (ضمانت خواه) می نامند.
در رابطه با مبنا و اصول قانونی ضمانت نامه باید گفت نوعی قراردادی است که از قبل بین فرد ضمانت خواه و ذینفع منعقد گردیده است. به این منظور می توان به ماده ی۶۸۴ قانون مدنی مراجعه نمود. در این ماده به توضیح عقد ضمان پرداخته شده است :” شخص مالی را که بر ذمه دیگری است بر عهده بگیرد “.
با صدور ضمانت نامه بانکی، بانک متعهد می گردد که هرگاه شخص متعهد (ضمانتخواه یا مضمون عنه) تعهدات پیش بینی شده در موضوع ضمانت نامه را در موعد زمانی مشخص پرداخت ننماید یا به هر شکلی از انجام به موقع و صحیح تعهدات خود که در متن قرارداد منعقد شده به آن اشاره شده خودداری نماید به محض اعلام فرد ذینفع قبل از انقضای مهلت سررسید موظف است وجه الضمان یا همان مبلغ قید شده در ضمانت نامه را به فرد ذینفع پرداخت نماید.
باید در نظر داشته باشید که این پروسه با اعتبار سنجی متقاضیان آغاز می گردد. همچنین ضمانت نامه های بانکی از نوع غیرقابل انتقال می باشد. یعنی فقط توسط ذینفع آن قابل استفاده است.
انواع ضمانت نامه های بانکی
ضمانت نامه مناقصه یا مزایده / TENDER (BID) BOND GUARANTEE
ضمانت نامه های مناقصه یا مزایده یکی از انواع ضمانت نامه های بانکی به حساب می روند. همانطور که می دانید بیشتر سازمان و ارگان های دولتی برای خرید و فروش کالاهای خود از طریق مزایده و مناقصه اقدام می نمایند. هر کدام از شرکت کنندگان مزایدات و مناقصات دولتی موطفند همراه با پیشنهاد خود ضمانت نامه ای را ارائه نمایند تا در صورت برنده شدن در مزایده و مناقصه ذینفع بتواند از آن استفاده نماید.
ضمانت نامه گمرکی / CUSTOMS GUARANTEE
اگر وارد کننده ی کالایی نتواند حقوق گمرکی خود را به صورت نقدی پرداخت نماید، می تواند از طریق ضمانت نامه گمرکی که دارای سررسید های معینی است، اقدام نماید. بدیهی است که عدم پرداخت مبلغ ضمانت نامه در سررسید معین با جریمه ی تاخیر تادیه همراه خواهد بود.
ضمانت نامه پیمان / TREATY GUARANTEE
این ضمانت نامه برای مواردی در نظر گرفته شده که دولت به عنوان کارفرما اجرای برخی پروژه های عمرانی و ساخت و ساز را بر عهده ی پیمانکاران قرار می دهد.
ضمانت نامه حسن انجام تعهد / PERFORMANCE BOND GUARANTEE
گاه حسن انجام تعهدات برای کارفرما از اهمیت ویژه ای برخوردار است . با ضمانت نامه حسن انجام تعهد می توان حسن انجام تعهدات را در موعد مقرر ضمانت کرد.
ضمانت نامه استرداد کسور وجه الضمان / RETENTION GUARANTEE
کارفرما می تواند برای تضمین حسن انجام کار، مبلغی در حدود ده درصد از قرارداد را از پیمانکار دریافت نماید. این مبلغ در حسابی نزد کارفرما نگهداری می گردد.
ضمانت نامه ریالی تعهد پرداخت / PAYMENT GUARANTEE
نوعی ضمانت نامه است که به منظور انجام قبول پرداخت دیون در سررسید معین صادر می گردد.
ضمانت نامه پیش پرداخت / ADVANCE PAYMENT GUARANTEE
با کمک ضمانت نامه پیش پرداخت شخص پیمانکار متعهد می گردد پس از امضای پیمان و قبول کلیه ی شرایط آن درصدی از مبلغ مورد نظر را برای تجهیز و تکمیل وسایل و کارگاه به طرف مقابل پرداخت نماید.
نحوه ی اخذ وثیقه
برای صدور انواع ضمانت نامه ، بانک ها اقدام به اخذ وثیقه با توجه به توان پرداخت فرد متقاضی می نمایند. این وثیقه می تواند به اشکال مختلفی باشد و گاه چندین وثیقه به صورت همزمان در نظر گرفته می شود. این وثیقه ها به اشکال زیر از مشتری اخذ می گردد:
- چک یا سفته.
- اوراق بهادار و اوراق مشارکت.
- حساب های بانکی.
- گواهی سپرده ثابت.
- تعهد شرکت های بیمه.
- ضمانت نامه های بانکی معتبر از سوی بانک ها و موسسات معتبر خارجی.
- پول و طلا.
- سهام شرکت های تجاری معتبر .
- اسناد اموال غیرمنقول.
انجام مشاوره حقوقی
برای تقاضای ضمانت نامه فرد متقاضی بایستی در ابتدا 10 درصد از مبلغ آن را به‌صورت نقدی به بانک بپردازد. برای ادامه ی پرداخت روش های مختلفی از سوی بانک در نظر گرفته شده است . این روش ها با توجه به شرایط مالی مشتری انتخاب می گردد. ضمانت نامه بانکی گرچه بر پایه عقد ضمان و پذیرش پرداخت بدهی فرد بدهکار شکل گرفته است، اما اسنادی هستند که پشتوانه ی مالی آنها توسط فرد متقاضی تامین می گردد. از طرفی این ضمانت نامه ها اصولا برای قرارداد های کلان صادر می گردد و از ارزش و اهمیت زیادی در اقتصاد کشور برخوردار هستند.
اخذ ضمانت نامه های بانکی با ابعاد حقوقی گسترده ای همراه است و در مسیر آن با سوالات و چالش های حقوقی فراوانی مواجه خواهید بود. حضور یک مشاور باتجربه و متخصص در این زمینه می تواند راهگشای خوبی برای شما باشد.
برای کسب اطلاعات بیشتر و انجام مشاوره حقوقی در این زمینه می توانید با مجموعه ی دکتر امیر جوادی در ارتباط باشید.