قرارداد الحاقی نوعی قرارداد است که مفاد و متن آن توسط یک طرف قرارداد تنظیم شده و طرف مقابل آن را می پذیرد. چنین قراردادی عمدتا در شرایطی تنظیم می شود که بنا به دلایل متعددی یک طرف قرارداد قدرت بیشتری دارد و می تواند نظرات خود را به طرف مقابل تحمیل کند. در حالت معمول هنگام تنظیم قرارداد ها توافقات دوجانبه ی طرفین قرارداد بسیار حائز اهمیت است. عمدتا طرفین قرارداد مفاد و بندهای آن را با توافق و تراضی یکدیگر تنظیم می کنند. بنابراین قرارداد الحاقی یک استثنای قانونی است که صرفا در موارد خاصی قابل استناد می باشد.
قرارداد الحاقی یا قرارداد انضمامی برای اولین بار در حقوق فرانسه توسط سالی عنوان گردید. به نظر می رسد چنین قراردادی بیشتر جنبه ی اقتصادی و تجاری دارد و با توجه به اصل آزادی اراده ی افراد کاربردهای آن محدود باشد. در ادامه با ما همراه باشید.
قرارداد الحاقی به چه معناست؟
تصور کنید کالا یا خدماتی خاص در انحصار یک نهاد دولتی و یا خصوصی است و شما می خواهید امتیاز آن را به دست بیاورید. در چنین شرایطی برای عقد قرارداد نیاز به توافقات و شرایطی دارید که بایستی میان طرفین قرارداد مطرح شوند. اما در عمل قراردادی در مقابل شما قرار می گیرد که تمامی بند ها و مفاد آن از قبل تنظیم شده و شما جز امضا و پذیرش آن راه دیگری ندارید. این مصداقی از قرارداد الحاقی است.
قرارداد الحاقی به این معناست که تمامی شروط، مفاد و بندهای قرارداد از قبل به صورت یکجانبه تنظیم شده و با امضای طرف مقابل به مرحله ی اجرا می رسد. به عبارت دیگر در چنین قراردادی توافقات دوجانبه طرفین قرارداد مفهومی ندارد. چنین قرارداد هایی عمدتا در شرایطی تنظیم می شوند که یکی از طرفین قرارداد مالک انحصاری کالا و یا خدمات خاصی باشد که بسیار محدود است. در چنین شرایطی دو راه پیش روی طرف مقابل قرار دارد. یا بایستی برای امضای قرارداد اقدام نماید و یا از امضای آن صرف نظر کند.
موضوع قرارداد الحافی عمدتا پیرامون مواردی شکل می گیرد که به عنوان امور ضروری زندگی شناخته می شوند. کالاها و خدماتی که داری فواید مهم و حیاتی برای بشر هستند و می توانند سطح کیفیت زندگی او را افزایش دهند. این ضرورت امریست که به وسیله ی عرف تعیین می شود. برای مثال حق اشتراک آب و برق افراد می تواند نمونه ای قرارداد الحاقی باشد.مثال های بسیار زیادی برای قرارداد الحاقی وجود دارد. قرارداد های کارگر و کارفرما، واگذاری امتیازاتی نظیر آب و برق از سوی دولت، اخذ نمایندگی شرکت های بزرگ و معتبر و سایر موارد.
قرارداد الحاقی در بانک ها
در حال حاضر نمونه هایی از قرارداد الحاقی در بانک ها به چشم می خورد. همانطور که می دانید بانک ها به عنوان یک نهاد مالی قدرتمند خدمات و تسهیلات متفاوتی را به مشتریان خود ارائه می دهند. تمامی این خدمات و تسهیلات نیاز به توافق و امضای قرارداد با بانک دارد. تصور کنید به یک وام فوری نیاز دارید. برای اخد آن از سوی بانک بایستی ابتدا قراردادی که از سوی بانک تنظیم شده را امضا کنید. در متن این قرارداد به موضوعات مختلفی پرداخته شده و حتی نحوه ی سود و بازپرداخت آن نیز مشخص شده است. شما به عنوان طرف مقابل این قرارداد نمی توانید با میل و اراده ی خود مفاد قرارداد را تغییر دهید. از سوی دیگر نیاز فوری به آن وام دارید. در نهایت چاره ای جز پذیرش و امضای قرارداد نخواهید داشت. به نظر شما چنین قراردادی از نظر قانونی صحیح است؟
4 نکته در رابطه با قرارداد الحاقی
- با توجه به نظریات علمای حقوق بایستی گفت که چنین قراردادی در زمره ی عقود قرار می گیرد. هرچند ایقاع بودن آن کاملا آشکار است.
- تعهدات و شروط متفاوتی در قرارداد الحاقی می تواند مطرح شود. ممکن است پاره ای از تعهدات آن مالی و سایر قسمت های آن غیرمالی باشد. با چنین وصفی در صورت بروز دعاوی و اختلافات حقوقی رسیدگی به هر بخش قرارداد مطابق قوانین مربوطه خواهد بود.
- پس از پیوستن به قرارداد امکان تغییر مفاد آن به هیچ عنوان وجود ندارد. یعنی با امضای آن قبول کرده اید که تمامی شروط و تعهدات ناشی از آن را پذیرفته اید و ملزم به انجام آن هستید.
- برای کالاها و خدمات غیرضروری نمی توان قرارداد الحاقی در نظر گرفت.
انجام مشاوره حقوقی
فلسفه ی اصلی قرارداد ها و عقود به اراده و توافق دوجانبه ی اصحاب آن باز می گردد. امری که در حال حاضر نیز پابرجاست. با ایجاد قرارداد هایی نظیر قرارداد الحاقی قدرت بر اراده ی افراد غلبه کرد. قرارداد الحاقی بیش از آن که جنبه ی حقوقی داشته باشد، از بعد اقتصادی اهمیت دارد. در حال حاضر بسیاری از امور روزمره ی ما بر اساس آن تعریف می شود. بنابراین بسیار ضروریست که آن را به خوبی بشناسیم و از جنبه های گوناگون آن آگاه باشیم.
برای کسی اطلاعات بیشتر و انجام مشاوره حقوقی تخصصی می توانید با مجموعه دکتر امیر جوادی در ارتباط باشید.