حق انتفاع، که در برخی نظام‌های حقوقی به آن “usufruct” هم گفته می‌شود، یکی از حقوق عینی مکمل در حقوق املاک است که به شخص (منتفع) اجازه می‌دهد در مدت زمانی مشخص از یک ملک متعلق به شخص دیگری (مالک) استفاده کند و منافع آن را برداشت کند، بدون آنکه مالکیت خود ملک را به دست آورد. حق انتفاع می‌تواند با قرارداد، وصیت نامه، یا حتی قانون تنظیم شود.
با داشتن حق انتفاع، منتفع می‌تواند ثمرات و فواید ملک را بدست آورد. برای مثال، اگر حق انتفاع بر یک زمین کشاورزی وجود داشته باشد، منتفع می‌تواند محصولات کشاورزی را برداشت کند. اگر این حق بر یک ساختمان اعمال شود، منتفع می‌تواند از آن ساختمان برای سکونت یا کسب درآمد (مثلاً از طریق اجاره دادن) استفاده کند.
حق انتفاع معمولاً دارای ویژگی‌های زیر است:
محدود به زمان: این حق معمولاً برای دوره زمانی مشخص است و می‌تواند تا پایان عمر منتفع باشد و یا برای دوره مشخصی مثل چندین سال تعریف شود.
غیر قابل انتقال: حق انتفاع معمولاً شخصی است و نمی‌توان آن را بدون رضایت مالک به دیگری منتقل کرد (مگر اینکه صریحاً چیز دیگری تعیین شده باشد).
محدود به استفاده: منتفع باید ملک را به نحوی استفاده کند که مخل به حقوق مالک نباشد و در نتیجه آن را ویران یا خدشه‌دار نکند.
مسئولیت نگهداری: منتفع ممکن است مسئول نگهداری ملک در حالت خوب و کارآمد باشد و باید هزینه‌های جاری نگهداری و تعمیرات را بپردازد.
پایان یافتن حق: حق انتفاع با فوت منتفع، انقضای مدت زمان تعیین شده، تخریب کامل ملک، یا عدم استفاده به نحو صحیح ممکن است پایان یابد.
حق انتفاع باید رسماً ثبت شود تا اعتبار قانونی داشته باشد و دیگران بتوانند از وجود آن مطلع شوند. این امر معمولاً در دفتر املاک یا سایر رجیسترهای رسمی املاک صورت می‌گیرد. افرادی که از این حق بهره مند هستند باید دقت داشته باشند که همواره در چارچوب شرایط تعیین‌شده برای حق انتفاع عمل کنند.