CBDC یا همان ارز دیجیتال بانک مرکزی (Central Bank Digital Currency) پروژه‌ای است که توسط اکثر بانک‌های مرکزی جهان پیگیری می‌شود و در مواردی مانند کشور چین هم راه‌اندازی و پیاده‌سازی شده است. البته این طرح در برخی کشورهای پیشرو در زمینه رگولاتوری و آزادی ارزهای دیجیتال نظیر ایالات متحده محل مورد بحث و بررسی بیشتری قرار گرفته است.
مواضع مدیران صرافی‌های بزرگ رمزارز در مقابل CBDC
مواضع مدیران صرافی‌های بزرگ رمزارز در مقابل ارز دیجیتال بانک مرکزی در سال های اخیر قابل توجه است. بر اساس گزارش شورای آتلانتیک، در حال حاضر پانزده کشور از جمله چین، قزاقستان، تایلند، عربستان سعودی، سوئد، آفریقای جنوبی و روسیه در حال اجرای آزمایشی CBDC هستند. طبق اعلام معاون فناوری های نوین بانک مرکزی این طرح در ایران با نام رمزریال شناخته می‌شود. در حال حاضر این طرح با همکاری های دو بانک دولتی ملی و ملت در فاز اول اجرا قرار دارد.
اما باید دید که هدف ورود بانک‌های مرکزی کشورهای دنیا به کریپتوکارنسی که هم کاملاً در تضاد با سیاست های مالی متمرکز آن هاست و هم بیشترشان تا مدت ها از تنظیم‌گری و قانون‌گذاری این حوزه طفره می‌رفتند، چیست؟ خصوصاً در ایران که ارز دیجیتال وارد فاز اول عملیات شده است، اما فعالان کریپتو از نبود قانون گله و شکایت دارند.
در ماه اکتبر، صندوق بین‌المللی پول (IMF) قابلیت برنامه‌ریزی را به عنوان یک ویژگی CBDC معرفی کرد که می‌تواند منجر به «شمولیت مالی» شود. با این‌حال، برخی معتقدند واقعیت می‌تواند برعکس این باشد.
وب‌سایت کوین تلگراف در دو گفت و گو با مدیران عامل دو صرافی بزرگ بایننس و بیت مکس نظر آن ها را در خصوص این پروژه پرسیده است. چانگ پنگ ژائو (Changpeng Zhao) مشهور به CZ، فعال اقتصادی چینی-کانادایی و مؤسس صرافی بایننس که پیش‌تر مواضع سختی نسبت به CBDC ها داشت از مواضع خود عقب‌نشینی کرده و معتقد است که اجرایی‌شدن این پروژه‌ها اعتماد عمومی مردم را به ارزهای دیجیتال و بلاکچین جلب می‌کند و موجب رونق این حوزه می‌شود.
نگاهی به نظرات مدیر عامل سابق بیت مکس
آرتور هیز، مدیرعامل سابق بیت مکس نظر متفاوت تری دارد. او معتقد است که CBDC ها داستان ترسناک کریپتوکارنسی هستند و حتی نمی‌توان با خرید بیت‌کوین از تأثیرات مخرب‌شان بر بازار ارزهای دیجیتال جلوگیری کرد. او می‌گوید که تنها متحد فعالان کریپتوکارنسی برای مقابله با ارز دیجیتال بانک مرکزی «بانک‌های تجاری» هستند.
هیز معتقد است که رواج CBDCها دیستوپیایی رمزارزی خلق می‌کند که تنها بیت‌کوین داران و بانک‌های تجاری توان مقابله با آن را دارند.
طرفداران حاکمیت مالی به طور طبیعی از ارزهای دیجیتال می‌ترسند، اما ارز دیجیتال بانک مرکزی کاملاً در تناقض با ماهیت اصلی ایجاد آن و مستلزم کنترل کامل دولت بر پول و قدرت خرید همه شهروندان است. هیز در این باره می‌گوید: «CBDC یک حمله تمام‌عیار به توانایی ما برای داشتن حاکمیت بر معاملات صادقانه بین خودمان است».
مدیرعامل سابق بیت مکس توضیح می‌دهد: «ما یک متحد بعید داریم که به اعتقاد من از توانایی دولت برای اجرای مؤثرترین معماری CBDC برای کنترل عموم مردم می‌کاهد و آن متحد بانک‌های تجاری داخلی هستند.»
در اجرای CBDC، یک دولت می‌تواند بانک مرکزی را به تنها «نهاد مؤثر» در شبکه دیجیتال تبدیل کند و مستقیماً با مشتری نهایی هر کالا و خدمتی در ارتباط باشد، یا از بانک‌های تجاری به عنوان واسطه در یک بازنگری نه‌چندان اساسی در سیستم مالی استفاده کند.
او توضیح می‌دهد: «با توجه به اینکه هر کشوری که حداقل به مرحله «انتخاب مدل CBDC» رسیده است، مدل دوم یعنی استفاده از بانک های تجاری را انتخاب کرده است، واضح است که هیچ بانک مرکزی نمی‌خواهد بانک‌های تجاری داخلی خود را ورشکست کند.»
سخن پایانی
موضوع CBDC ها حتی فراتر از صنعت کریپتو نیز موردتوجه گسترده‌ای قرار گرفت. زیرا نشان‌دهنده یک تغییر عمده در پول و سیاست است. ریچارد ورنر – اقتصاددان توسعه و استاد دانشگاه دی مونتفورت در مصاحبه‌ای با کوین تلگراف، ارز دیجیتال بانک‌های مرکزی را نوعی «اعلان جنگ» توصیف کرد.
تصور کنید که بزرگ‌ترین نهاد رگولاتور بانکی یعنی بانک مرکزی یک کشور خیلی ناگهانی تصمیم بگیر که با بانک‌ها رقابت کند؛ در این صورت بانک‌ها شانسی برای بقا ندارند. چراکه بدون آنکه قدرت انتخاب داشته باشند در رقابتی ناعادلانه با تنظیم‌گر قرار می‌گیرند.
در همین حال، هیز، بیت‌کوین را به عنوان یک پناهگاه امن برای کسانی که قبلاً با هر شکلی از اقتصاد بدون نقدینگی مخالف بوده‌اند، می‌داند، اما نه برای مدتی طولانی. به اعتقاد او پس از اجرای CBDC، خرید بیت‌کوین به طور فزاینده‌ای دشوار یا شاید کاملاً غیرممکن خواهد شد.
بااین‌حال، نگرانی‌های مداومی وجود دارد که ارز دیجیتال قابل برنامه‌ریزی به بانک‌های مرکزی کنترل بی‌سابقه‌ای بر روی گروه‌هایی از شهروندان می‌دهد که می‌توانند از آن استفاده کنند.
