غبن حادث به نوعی عدم تناسب، عدم تعادل و نابرابری فاحش و عرفی میان ارزش مالی عوضین در عقود معوضی اشاره می کند. در عقود معوضی تملیک و مالکیت بسیار حائز اهمیت است و در واقع عقد بر پایه ی آن بنا شده است. از نظر عقلایی و شرعی همواره بایستی میان عوضین در عقود معوضی نوعی برابری و تناسب دیده شود. هرگونه نابرابری و عدم توازن و تناسب می تواند از نظر عرفی و شرعی محل اشکال باشد و موضوع غبن حادث را ایجاد نماید. غبن حادث از اصطلاحاتیست که از طریق فقه امامیه به متون قانونی ما راه یافته و یکی از مهم ترین اصول قانونی ما را تشکیل می دهد. در ادامه با ما همراه باشید.
غبن خادث به چه معناست؟
از نظر لغوی غبن به معنای نابرابری و عدم تعادل میان عوضین که می تواند یکی از علل فسخ معامله محسوب شود. همانطور که پیشتر بیان کردیم غبن حادث مختص عقود معوضی شناخته می شود. عقود معوضی به آن دسته از عقود و قرارداد ها اطلاق می گردد که هر یک از طرفین متعهد می شوند که آورده ای به طرف مقابل تسلیم کرده و عوض و معوض وجود دارد. عقل، شرع و قانون حکم می کند که عوض و معوض تحت هر شرایطی بایستی با یکدیگر برابری و تناسب داشته باشند و این مختص تمامی معاملات است. در غیر این صورت غبن حادث مسلم است و طرف زیان دیده می تواند برای فسخ معامله اقدام نماید. عقد بیع را می توان از مهم ترین مصادیق عقود معوضی به حساب آورد.
تصور کنید معامله ای در جریان است و به دنبال آن خانه ای مورد معامله قرار می گیرد. حال فرض کنید مالک این خانه قیمتی بسیار گزاف و زیاد از حد معمول و عرف برای این خانه در نظر گرفته و خریدار بدون اطلاع از این موضوع وارد معامله می شود. چنانچه در حین معامله خریدار متوجه این موضوع گردد می تواند به استناد غبن خادث برای فسخ و بهم زدن معامله اقدام نماید. غبن حادث به ایجاد غبن و نابرابری در طول مدت زمان عقد اشاره می کند. در حقیقت قاعده ی نفی ضرر و همچنین عقل حکم می کند که به استناد غبن حادث از ادامه ی تعهد و معامله بتوان جلوگیری کرد. در غیر این صورت ضرر و زیان وارده محرز است و این چیزی نیست که مورد پسند عقل و شرع واقع گردد. علاوه بر این قانون نیز آن را نفی می کند.
انجام مشاوره حقوقی
قوانین و مقررات نظام حقوقی ایران بازتابی از قوانین فقهی هستند و بر اساس آن شکل گرفته اند. ردپای عقل در هر نقطه ای از قوانین شرعی دیده می شود و این موضوعیست که در قوانین ما نیز به چشم می خورد. مسائلی نظیر غبن خادث که اجازه ی فسخ و بهم زدن معامله را به طرف زیان دیده می دهد استثناهایی هستند که در راستای تحکیم نظم و عدالت شکل گرفته اند و از ارزش و اهمیت بسیار زیادی برخوردار هستند. بنابراین نباید به عنوان راهی برای فرار متعهدین به آن نگریست.
در شرایطی که با شمار روزافزون معاملات در سطح جامعه روبرو هستیم، بسیار اهمیت دارد که حمایت های قانونی لازم و کافی وجود داشته باشد. علاوه بر این نباید فراموش کنیم که فلسفه ی اصلی نگارش قوانین در راستای ایجاد عدالت، نظم و پایداری هر چه بیشتر جامعه است. بنابراین قوانینی نظیر غبن حادث علی رغم قدیمی بودن، کماکان می توانند مؤثر و مفید واقع شوند. حضور یک وکیل متخصص و توانمند می تواند شما را با جزئیات قانونی بیشتری در این رابطه آشنا سازد.
برای کسب اطلاعات بیشتر و انجام مشاوره حقوقی تخصصی در این زمینه می توانید با مجموعه دکتر امیر جوادی در ارتباط باشید.