اجرت المثل ایام تصرف ملک به مواردی اشاره می کند که شخصی در ملک دیگری بدون اذن و رضایت مالک آن ملک تصرفاتی انجام دهد و از منافع آن بهره مند گردد. در چنین شرایطی به حکم قانون مالک ملک می تواند مطالبه ی اجرت المثل ایام تصرف ملک را مطرح نماید. اجرت المثل ریشه فقهی دارد و برای موارد متعددی می تواند مطرح گردد. به طور کلی هرگاه شخصی بدون اذن دیگری از منافع مال او بهره مند گردد بایستی اجرت المثل آن را پرداخت نماید. همچنین اجرت المثل برای مواردی همچون ایام زوجیت و انجام امور مختلفی که بدون مزد باقی مانده است نیز قابل طرح می باشد.
قانون برای منافع کار و مال افراد اهمیت بسیار زیادی قائل است و در این راستا ساز و کار های قانونی مختلفی را تعبیه کرده تا حقوق افراد به بهترین شکل ممکن مورد حمایت قرار بگیرد. اجرت المثل یکی از این راهکارهای قانونی است که می تواند در جلوگیری از تضییع حقوق افراد و حفظ آن اهمیت به سزایی داشته باشد. در ادامه با ما همراه باشید.
اجرت المثل به چه معناست؟
موضوع عوض منافع مال، ملک، کار و انواع تخصص ها موضوعیست که می تواند در زمینه های مختلفی مطرح گردد. این مسأله در شرایطی که فرد زمان و انرژی قابل ملاحظه ای گذاشته و یا حقی از او زایل شده است به مراتب بیشتر حائز اهمیت است. چرا که با توجه به احکام شریعت اسلامی هر کس ضرری به دیگری برساند و یا حقی از او زایل کند، مسئول جبران خسارت فرد زیان دیده می باشد. قانونگذار ایران برای چنین مواردی موضوع اجرت المثل را پیش بینی نموده است که می توان از طریق آن برای جبران خسارت مادی اقدام نمود.
از نظر حقوقی واژه ی اجرت المثل در نقطه ی مقابل اجرت المسمی قرار می گیرد. اجرت المسمی مبلغی است که به دنبال انعقاد قرارداد مورد توافق طرفین آن قرار می گیرد و میزان آن مشخص است. اما اجرت المثل موضوعی نیست که از همان ابتدا مورد توافق طرفین قرارداد قرار بگیرد. در واقع اجرت المثل در موارد بروز دعوی و اختلاف میان طرفین قرارداد مطرح می گردد. به طوری که تعیین مبلغ آن بر عهده ی دادگاه قرار دارد.
اجرت المثل ایام تصرف ملک مختص مواردی است که فردی بدون اذن و اجازه ی مالک و بدون انعقاد قرارداد، در ملک او تصرفاتی را آغاز می کند و از منافع آن بهره مند می گردد. این تصرف می تواند در رابطه با املاک مشاعی و تصرفات غیرقانونی و بیش از اندازه ی یکی از مالکین نیز مطرح گردد. در چنین شرایطی سایر شرکا می توانند در وهله ی اول از طریق ارسال اظهارنامه اقدام نمایند. چنانچه اظهارنامه اثری نداشت و تصرفات شخص کماکان ادامه داشت، شرکا می توانند از طریق دادخواست حقوقی برای مطالبه ی اجرت المثل و همچنین تخلیه ی ملک مشاع اقدام نمایند.
مطالبه ی اجرت المثل ایام تصرف ملک
از نظر قانون مالک با آثار و تبعات حقوقی متعددی همراه می باشد. مالک یک ملک علاوه بر مالکیت آن، صاحب و مالک منافع ملک نیز می باشد. از این رو هرگونه تجاوز و تعدی به منافع ملک همانند خود ملک غیرقانونی به حساب می آید. چنانچه مالک متوجه شود شخصی بدون اذن و رضایت او و بدون مجوز قانونی تصرفاتی را در ملک او آغاز کرده و از منافع ملک به هر نحوی استتفاده می کند، می تواند از طریق دادگاه علاوه بر درخواست خلع ید، مطالبه ی اجرت المثل آن را نیز مطرح نماید.
متذکر می شویم که مطالبه ی اجرت المثل ایام تصرف ملک فقط توسط مالک یا ذینفع امکانپذیر می باشد. همچنین اثبات ضرر و زیان و تصرف عدوانی متصرف ملک ضروریست. چنانچه اثبات شود متصرف با مجوز قانونی تصرفات خود را آغاز کرده است، امکان طرح چنین دعوایی وجود ندارد.
در چنین شرایطی برای محاسبه ی دقیق اجرت المثل ایام تصرف ملک دادگاه موضوع را برای بررسی های دقیق تر به کارشناس رسمی دادگستری ارجاع می دهد. در این مرحله با توجه به عرف و روال موجود در جامعه و حسب مورد با توجه با ارزش ملک، موقعیت و نوع کاربری آن مبلغ مشخصی در نظر گرفته می شود. متذکر می شویم که این مبلغ بایستی به مبلغ اجرت المسمی آن ملک بسیار نزدیک باشد. به عبارت دیگر مبلغ اجرت المثل به گونه ای در نظر گرفته می شود که گویا آن ملک قرار است اجاره داده شود. از این رو مطابق با قیمت روز اجاره ی آن تعیین می گردد. بدیهی است که حق هرگونه اعتراض و واخواهی برای اصحاب دعوی امکانپذیر می باشد.
نکته ی مهم: در صورتی که پس از پایان قرارداد اجاره، مالک خواستار تخلیه ملک مگردد، تصرفات مستأجر غیرقانونی نیست.
آیا اجرت المثل به معنای پرداخت اجور معوقه می باشد؟
ظاهر امر موضوع اجرت المثل به گونه ای است که در بیشتر موارد ممکن است آن را تحت عنوان پرداخت اجور معوقه تعبیر کنیم. پرداخت اجور معوقه در شرایطی مطرح می گردد که در متن قرارداد اجاره مبلغی مشخص در نظر گرفته شود و مستأجر ملزم به پرداخت آن باشد. اما بنا به دلایل مختلفی برای چندین ماه از پرداخت آن خودداری می نماید. در چنین شرایطی می توان از طریق قانونی پرداخت اجور معوقه را خواستار گردید. لازم به ذکر است که برای پرداخت اجور معوقه نیازی به نظر کارشناس رسمی دادگستری نیست.
در رابطه با اجرت المثل، مبلغ آن بایستی توسط کارشناس رسمی دادگستری تعیین شود. بنابراین موضوعی نیست که از قبل مورد توافق طرفین قرار گرفته باشد. با چنین وصفی پرداخت اجور معوقه با اجرت المثل تفاوت های زیادی دارد و به یک معنا نیست.
انجام مشاوره حقوقی
مطالبه ی اجرت المثل در زمره ی آن دسته از دعاوی قرار دارد که در بطن خود ممکن است با دعاوی دیگری نظیر خلع ید همراه باشد. از این رو علی رغم ظاهر ساده ی خود از نظر حقوقی با مستندات و جزئیات قانونی بسیار زیادی همراه است. همانطور که پیشتر نیز اشاره کردیم مطالیه ی اجرت المثل برای موضوعات مختلفی می تواند مطرح گردد و به نوعی در بردارنده ی حقوق مالک یا فردیست که مهارت و تخصص خود را به دیگری ارائه داده است. در واقع با نوعی راهکار قانونی برای جبران خسارت و ضرر و زیان روبرو هستیم. بنابراین شامل موارد تلف مال نیز می گردد.
حضور یک وکیل توانمند و متخصص با تسلط بر قوانین و مقررات این حوزه می تواند روند دادرسی پرونده ی شما را تسریع بخشد. ضمن اینکه در جلوگیری از اطاله ی دادرسی پرونده ی شما بسیار مؤثر است و می تواند بهترین نتایج را در کوتاه ترین زمان برای آن رقم بزند.
برای کسب اطلاعات بیشتر و انجام مشاوره حقوقی تخصصی در این زمینه می توانید با مجموعه ی دکتر امیر جوادی در ارتباط باشید.