فرجام خواهی ساز و کاری حقوقی است که به منظور درخواست قانونی برای رسیدگی مجدد به یک پرونده ی حقوقی و یا کیفری در نظر گرفته شده است. به دنبال رسیدگی های قضایی، آرا و احکام قضایی متعددی از سوی دادگاه های کشور صادر می گردد. در یک نگاه کلی این آرا و احکام لازم الاجرا بوده و بایستی تمام و کمال رعایت گردند. اما استثنایی که در این میان وجود دارد، صدور آرا و احکام قضایی اشتباه است که فاقد وجاهت قانونی شناخته می شود. طبیعتا قانون بایستی ساز و کار خاصی برای چنین مواردی در نظر بگیرد که بتوان درخواست رسیدگی مجدد برای صدور حکم عادلانه را ایجاد نمود. در غیر این صورت عدالت زیر سوال می رود و این امر به تضییع حقوق افراد منجر خواهد شد. در ادامه با ما همراه باشید.
فرجام خواهی به چه معناست؟
مفهوم حقوقی فرجام خواهی به معنای درخواست رسیدگی مجدد پرونده است. این درخواست می تواند توسط یکی از اصحاب پرونده ، وکلا و یا نمایندگان قانونی آنها و همچنین از سوی دادستان کل کشور مطرح گردد. تمام آرا و احکامی که از سوی دادگاه صادر می گردد، بایستی در وهله ی اول با قوانین و مقررات داخلی و فقه اسلامی مطابقت داشته باشند. در غیر این صورت فاقد وجاهت قانونی و شرعی است و بایستی ساز و کاری برای آن تعبیه گردد. از سوی دیگر امکان بروز خطا و اشتباه در صدور آرای قضایی همواره وجود دارد و امری اجتناب ناپذیر است. از همین رو قانون راهکاری تحت عنوان فرجام خواهی را برای چنین مواقعی پیش بینی نموده است.
فرجام خواهی می تواند رسیدگی مجدد یک پرونده را پس از صدور رای امکانپذیر نماید. همچنین از طریق آن می توان رای صادره را مجددا با قوانین و مقررات داخلی و احکام شرعی تطبیق نمود.
قانون مدت زمان درخواست فرجام خواهی را محدود در نظر گرفته است. بنابراین همیشه شرایط آن فراهم نیست و صرفا در یک بازه ی زمانی مشخص امکانپذیر خواهد بود. قانون یک بازه ی زمانی بیست روزه را برای این امر در نظر گرفته است. در نظر داشته باشید که اولین روز فرجام خواهی از تاریخ ابلاغ رای در نظر گرفته می شود. در رابطه با افرادی که خارج از ایران اقامت دارند، مدت زمان درخواست فرجام خواهی 2 ماه است.
مرجع قضایی صالح فرجام خواهی
مرجع قضایی صالح برای رسیدگی به فرجام خواهی دیوان عالی کشور است. هرگاه رای مورد فرجام توسط دیوان عالی کشور نقض گردد، پرونده برای رسیدگی مجدد به یکی از شعبات همان دادگاه ارسال خواهد شد. در نهایت رای نهایی فرجام نیز از سوی دیوان عالی کشور صادر می گردد. این رای برای طرفین پرونده قطعی و لازم الاجرا به شمار می رود.
نکته : پرونده صرفا در صورتی به دادگاه صادرکننده ی رای ارجاع خواهد شد که بررسی ها و تحقیقات شعبه و همچنین ادله و مدارک موجود ناقص باشد.
فرجام خواهی مختص چه مواردی است؟
از آنجایی که فرجام خواهی می تواند باعث ابطال رای پرونده شود و به دنبال آن آرای جدیدی صادر می گردد، قانون محدودیت هایی برای آن در نظر گرفته است. بر اساس قوانین ایران فرجام خواهی صرفا به موارد زیر محدود می گردد:
- صدور قرار عدم اهلیت از سوی یکی از طرفین دعوی
- صدور قرار قرار ابطال یا رد دادخواست
- صدور قرار سقوط دعوی
- تمامی احکام و آرای مرتبط با نکاح، طلاق، فسخ نکاح، حجر، نسب.
- تمامی احکام و آرایی که به دلیل عدم تجدید نظر خواهی به مرحله ی قطعی رسیده اند.
چه مواردی قابل فرجام خواهی نیست؟
- احکام و آرای قضایی مستند به اقرار قطعی متهم
- در برخی شرایط خاص و به موجب حکم صریح قانون امکان فرجام خواهی وجود ندارد.
- تمامی آرا و احکام مستند به سوگند و قسامه حق فرجام خواهی را سلب می کند.
- هرگاه طرفین پرونده حق فرجام خواهی را از خود سلب کرده باشند، امکان درخواست آن وجود ندارد.
- آرا و احکام مستند به نظر یک یا چند کارشناس رسمی دادگستری که به صورت کتبی به دادگاه ارائه شده و قاطع دعوی محسوب می گردد.
3نکته ی مهم در رابطه با فرجام خواهی
در صورتی که محکوم به غیرمالی باشد، محکم علیه با پرداخت تامین می تواند اجرای حکم را تا زمان صدور رای فرجام به تعویق بیندازد . این استثنا برای محکوم به مالی وجود ندارد و حکم بلافاصله اجرا خواهد شد.
هرگاه احکام دادگاه های بدوی به دلیل عدم تجدید نظر به قطعیت و مرحله ی اجرا برسد، قابلیت فرجام وجود ندارد.
تمامی احکام و آرایی که میزان خواسته بیش از بیست میلیون ریال است، قابلیت درخواست فرجام خواهی دارد.
ابرام رای چیست؟
اصطلاح ابرام رای به این مفهوم حقوقی اشاره می کند که پس از درخواست فرجام خواهی، رای صادره از سوی دادگاه مجددا تایید می شود. چنین آرایی عمدتا بر اساس قوانین و مقررات داخلی و مدارک و ادله ی کافی صادر گردیده است و نقض آن از سوی دادگاه امکانپذیر نیست. مفهوم نقض رای نیز این مفهوم را می رساند که درخواست فرجام خواهی مورد قبول و تایید دادگاه قرار گرفته است.
انجام مشاوره حقوقی
اصل قطعیت و لازم الاجرا بودن آرا و احکام قضایی مورد قبول تمام نظام های حقوقی دنیا قرار دارد. یکی از مهم ترین وظایف سیستم قضایی کشور هدایت پرونده ها در مسیر درست و قانونی است. به طوری که در نهایت آرا و احکام صادره کاملا منطبق بر قانون و شرع باشد و ما شاهد صدور آرایی عادلانه و منصفانه باشیم. با این حال بایستی بپذیریم که یک پرونده همیشه مسیر قانونی خود را طی نمی کند و بروز خطا و اشتباه چندان دور از عقل نیست. به همین دلیل قانون فرجام خواهی را پیش بینی نموده که از طریق آن بتوان برای رسیدگی مجدد یک پرونده اقدامات قانونی لازم را انجام داد.
فراموش نکنید که جزئیات قانونی زیادی در این مسیر پیش روی شماست. حضور یک وکیل متخصص و باتجربه ضمن مطلع نمودن شما از این جزئیات قانونی می تواند روند رسیدگی و دادرسی پرونده ی شما را نیز تسهیل بخشد. همچنین ضمن جلوگیری از اتلاف زمان و هزینه های اضافی، بهترین نتایج را در کوتاه ترین زمان ممکن برای پرونده ی شما رقم خواهد زد.
برای کسب اطلاعات بیشتر و انجام مشاوره حقوقی تخصصی در این زمینه می توانید با مجموعه ی دکتر امیر جوادی وکیل پایه یک دادگستری در ارتباط باشید.